سال هاست که در رسانه های غربی تصویری متفاوت از واقعیت ها در روسیه منتشر می شود به شکلی که بسیاری از نخبگان و صاحبنظران سیاسی در جهان که از بیرون به ماجرا می نگرند تصویری کاریکاتوری از روسیه نوین در ذهن دارند.

رویداد های تاریخی، رویه حکومت دیکتاتوری تزار ها و انقلاب کمونیستی که به دیکتاتوری استالینی در روسیه منجر شد همگی باورپذیری تبلیغات رسانه های غربی در خصوص روسیه امروزی را دوچندان میکند تا حدی که اگر از وحدت ملی در پهناورترین کشور جهان و علاقه بیشتر روس ها به ولادیمیر پوتین سخن گفته شود کمتر کسی آن را باور خواهد کرد و برچسب پروپاگاندا به آن خواهند زد.

اما در هر شکلی واقعیت در روسیه تغییری نخواهد کرد و این کشور در مسیری حرکت میکند که پوتین و طرفداران بیشمارش به آن باور دارند هر چند که مخالفان کم نیستند و با گذشت زمان بر تعداد آنان افزوده خواهد شد.

یکی از درس های انتخابات اخیر روسیه شاید افزایش انگیزه مردم برای حضور در همه پرسی در دوران کرونایی بوده است چرا که بر اساس آمار ها 60 درصد مردم در پای صندوق های رای حاضر شدند.

تعداد بالای آرای مثبت شاید گواهی دیگر بر خیال آسوده روس ها از شرایطی است که پوتین علاوه بر مشوق های فراوان در همه پرسی برای آنان فراهم کرده است.

در اصلاحات اخیر قانون اساسی روسیه مشوق های متعددی ذکر شده است که منتقدان مدعی هستند نمی توان به این زودی ها تاثیر آن ها را در سبد خانوار روس احساس کرد.

از جمله این مشوقها، در اولویت قرار گرفتن آینده کودکان روسیه و تضمین دولت برای پیشرفت آن ها در قالب سیاست های کلی، تلاش برای محکم کردن کانون خانواده و به رسمیت شناختن امر ازدواج تنها میان زن و مرد (غیرقانونی کردن ازدواج همجنسگرایان)، دفاع از مشاغل افراد بخصوص نان آوران خانه، اجرای حقوق حداقل دستمزد درحد حداقل های داشتن یک زندگی، افزایش حقوق بازنشستگی به اندازه تورم، کمک مالی و اجتماعی به روس ها حداقل یک بار در سال بوده است.

تنظیم روابط کاری بر اصل شراکت اجتماعی، احترام به حقوق فرد شاغل و آزادی های فردی تمام اقشار جامعه، ارایه خدمات پزشکی با کیفیت و قابل دسترس برای تمام روسها، اصل بر میهن پرستی افراد، جلوگیری و مبارزه با فساد مقامات و کارکنان دولت و ممنوع کردن شهروندی دوگانه و حساب مالی در بانک های خارجی برای کارکنان دستگاه های حاکمیتی و برخورد با مسولیت حکومت در قبال حقوق حیوانات، حمایت از جوانان و سازمان های غیر دولتی غیر تجاری و کار آفرینی از جمله این مشوق ها است.

نادیده گرفتن قوانین بین المللی درصورت مغایرت با قوانین داخلی روسیه و مستثنی شدن روسای جمهور روسیه از تعقیب کیفری از جمله تغییرات چشم گیر و حساسیت برانگیز بسته پیشنهادی دولت پوتین بوده است.

ماجرا از کجا آغاز شد؟

پوتین زمستان پارسال دمیتری مدودیف را بر خلاف گمانه زنی ها از نخست وزیری عزل کرد و عملا به دوران چرخشی قدرت موسوم به پوتین - مدودیف که بار ها مورد انتقاد قرار گرفته بود پایان داد.

وی سپس از تمایل خود برای تغییرات گسترده در قانون اساسی روسیه و خارج کردن قدرت از دست یک نفر یا جریانی خاص سخن گفت هر چند که به تدریج طرفدارانش و حزب حاکم روسیه از تمایلشان برای مستثنی کردن او از تغییرات پیشرو سخن گفتند.

مقدمات برای برگزاری همه پرسی قانون اساسی روسیه از دی ماه سال گذشته عملا کلید خورد و پاول کراشنینیکوف رئیس کمیسیون امور ساختار حکومتی و قانونگذاری دومای روسیه، ریاست گروه کاری اصلاح قانون اساسی را برعهده گرفت.

این کارگروه متشکل از برخی سناتور های شورای فدراسیون و نمایندگان دوما (پارلمان) و شماری از حقوقدانان این کشور کار خود را روز 28 دی ماه برای بررسی پیشنهاد های ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه آغاز کرد.

دادگاه قانون اساسی روسیه اسفند ماه سال 98 در بیانیه ای اعلام کرد که طرح اصلاح قانون اساسی روسیه، ازنظر محتویات و مراحل تصویب با قانون اساسی مطابقت دارد و قاضی های دادگاه به این نتیجه رسیدند که طرح اصلاح قانون اساسی روسیه با فصل های اول، دوم و نهم این قانون که برای مقابله با با انحصار قدرت تدوین شده، منافاتی ندارد.

نظر منتقدان به نحوه برگزاری همه پرسی

مهم ترین تغییر از نگاه منتقدان اصلاحات قانون اساسی روسیه از همان روز های اولیه ادامه ریاست جمهوری پوتین بود که براساس تغییرات جدید، صفر می شد و وی امکان برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 و 2030 میلادی را به دست می آورد.

ضمن اینکه تمامی اصلاحات تنها یک پاسخ نیاز داشتند تا رد یا مورد تایید قرار بگیرند به عبارتی دولت روسیه پکیجی برای اصلاحات ارایه کرده بود و روس ها باید تصمیم میگرفتند که با تمام تغییرات موافق هستند یا قید تغییرات را می زنند.

قانون اساسی جدید در واقع تنها برای پوتین استنثا شد به همین دلیل خیلی زود سر و صدای مخالفان را بالا برد به شکلی که برخی در مخالفت با بسته پیشنهادی دولت برای همه پرسی، بهمن ماه پارسال در چند شهر روسیه به خیابان آمدند، اما خیلی زود اعتراض به برگزاری همه پرسی غیرقانونی اعلام شد از طرفی به خاطر تعداد اندک معترضان خیلی زود فروکش کرد.

مشوقه های دولت روسیه برای رای آری به همه پرسی

جدا از مشوق هایی که در نتیجه اصلاحات قانون اساسی شامل روس ها می شود کرملین در طول کرونا برای روس ها سنگ تمام گذاشت و به تمامی روس ها مبالغی برای گذراندن امور خود در طول قرنطینه دوماهه پرداخت کرد.

پرداخت کمک هزینه به خانوار های دارای فرزند، بخشودگی مالیات واحد های اقتصادی و صنعتی که به دلیل کرونا مجبور به تعطیلی شده یا دچار رکود شدند و پرداخت کمک هزینه بیکاری به بیکاران روس که شمار آن ها به بیش از دو میلیون نفر می رسد ازجمله کمک های مالی دولت روسیه در چند ماه اخیر بود که کرونا گسترش چشم گیری در این کشور داشت.

جلوگیری از اخراج مادران سرپرست خانوار یا فشار بر شرکت ها برای حفظ آنان به هر قیمتی و کمک به آنان از سوی دولت، باعث شد که جمع زیادی از زنان سرپرست خانوار روس، از اقدامات پوتین حمایت کنند.

مخالفان دولت روسیه معتقدند که شماری از مردم بخاطر این مشوق ها در همه پرسی شرکت کرده و به اصلاحات پیشنهادی رای مثبت دادند.

به عقیده این گروه، معلوم نیست تاثیر اصلاحات قانون اساسی روسیه تا چه اندازه در زندگی مردم این کشور ملموس خواهد شد، اما اکثر روس ها به شرایط امروز و رهبری 20 ساله پوتین استناد می کنند که ملت روسیه را از کشوری فروپاشیده با بحران اقتصادی هر روزه دور کرد، کشوری که در دهه 90 میلادی، فحشا، دزدی و جنایت هر روز در صدر خبر های بود و گانگسترها، افراد دائما مست و بی خانمان در خیابان های آن جولان می دادند.

برگزاری همه پرسی در شرایط کرونایی

همه پرسی قانون اساسی روسیه قرار بود 22 ماه آوریل برگزار شود، اما به دلیل شیوع بیماری کرونا، به تعویق افتاد.

پس از کاهش شدت شیوع کرونا در روسیه، تصمیم گرفته شد تا همه پرسی روز اول ماه جولای برگزار شود و برای جلوگیری از ازدحام جمعیت به جای یک روز، روس ها یک هفته فرصت داشته باشند که نظر خود را ارایه دهند.

همچنین قانونی تصویب شد که اجازه رای دادن به صورت مجازی را ممکن می کرد همین مساله باعث شد تا آناتولی ایوانیشین فضانورد روس که در ایستگاه فضایی بین المللی در حال ماموریت فضایی بسر می برد از طریق آنلاین در همه پرسی اصلاح قانون اساسی روسیه شرکت کند و نخستین انسانی لقب بگیرد که در فضا دست به چنین کاری زده است.

اگر چه حزب کمونیست روسیه با این اصلاحات مخالفت کرد و از اعضا و هواداران خود خواست به اصلاحات رای منفی دهند با این وجود خیلی زود روشن شد کشوری که مهد کمونیستهاست این روز ها حتی در خانه هم گوشی شنوا پیدا نمی کند.

به عقیده مخالفان دولت از جمله کمونیست ها، اصلاحات پیشنهادی در قانون اساسی باید به صورت جداگانه به رای گیری گذاشته می شد تا مردم روسیه این حق را داشته باشند برخی از تغییرات را بپذیرند و بعضی دیگر را رد کنند.

باوجود همه مخالفت ها، دولت روسیه توانست به شکلی منظم و فراگیر همه پرسی قانون اساسی را برگزار و تغییرات مورد نظر خود را در قالب پکیجی به رای بگذارد و بیش از 70 درصد روس ها را با خود همراه کند.